مناقصه چیست؟
مناقصه به معنای فرآیند علنی و رسمی خرید و فروش کالا، خدمات یا پروژه‌ها است. در این فرآیند، فروشنده یا مجری پروژه درخواست خود را برای تهیه یا اجرای کالا، خدمات یا پروژه را منتشر میکند و مشتریان یا شرکت‌های مختلف با ارائه پیشنهاد خود در مناقصه شرکت میکنند.
در این فرآیند، شرایط و مشخصات کالا، خدمات یا پروژه به طور کامل و دقیق اعلام میشود و شرکت‌های علاقه‌مند با توجه به این شرایط و مشخصات، پیشنهاد خود را برای تهیه یا اجرای آن ارائه می‌دهند. پس از اتمام زمان مقرر برای ارائه پیشنهادات، پیشنهادات ارائه شده بررسی و بالاترین پیشنهاد به عنوان برنده مناقصه انتخاب میشود و قرارداد برای اجرای کار به برنده مناقصه اعطا میشود.
مناقصه در بورس کالای ایران:
مناقصه در بورس کالای ایران به معنای فرآیند فروش و خرید کالاها بر اساس قیمت پیشنهادی توسط مشارکت کنندگان در آن است. در این فرآیند، فروشنده کالا قیمتی را برای فروش کالا تعیین میکند و مشتریان علاقه‌مند با ارائه پیشنهاد خرید، در مناقصه شرکت میکنند. پس از پایان زمان تعیین شده برای ارائه پیشنهادات، پیشنهادات ارائه شده بررسی و بالاترین پیشنهاد به عنوان برنده مناقصه انتخاب میشود. مناقصات برای کالاهای مختلفی در بورس کالای ایران برگزار میشود.
مناقصه در بسیاری از کشورها به عنوان یک فرآیند رسمی و عمومی برای خرید و فروش کالا، خدمات و پروژه‌ها در بخش‌های مختلف صنعتی و سازمانی به کار میرود. در حال حاضر بازارهای بورس کالای ایران به بازار کالای فیزیکی، بازار مشتقه و بازار مالی تقسیم شده است. بازار کالای فیزیکی بازارهای متشکلی هستند که در آن کالاها با رعایت قوانین و ضوابط مشخصی پذیرش و تحت نظارت بورس کالای ایران در یک فضای شفاف با نرخ رقابتی مورد معامله قرار میگیرد. در بازار فیزیکی بورس کالای ایران انواعی از کالاها از قبیل محصولات صنعتی و معدنی، پتروشیمی، فرآوردههای نفتی و محصولات کشاورزی به روش مزایده و مناقصه مورد معامله قرار میگیرد. انجام معاملات به روش مناقصه در بازار بازار فیزیکی اصلی و فرعی بورس کالای ایران مبتنی بر یک فضای شفاف و کشف نرخ منصفانه است. روشهای معاملاتی برای برگزاری مناقصه در بازار کالای فیزیکی شامل نقدی، نسیه، سلف و کشف پریمیوم میباشد که نحوه تسویه معاملات به دو صورت نقدی و اعتباری است.
چه روشهای حراجی در بازار فیزیکی بورس کالای ایران برگزار میشود؟
روش مزایده و مناقصه به عنوان دو روش حراج در حال حاضر در بستر معاملاتی بازار فیزیکی بورس کالای ایران برگزار میشود. در یک مقایسه کلی تفاوت روش مزایده و مناقصه به شرح زیر میباشد:
مزایده: 1- تعداد زیاد خریدار 2- یک فروشنده
مناقصه: 1- تعداد زیاد فروشنده 2- یک خریدار
سازوکار انجام معامله به روش مناقصه در بورس کالای ایران به چه نحوی است؟
مناقصه یکی از روشهای حراج است که مشتری تقاضای خرید کالای مورد نیاز خود را براساس اطلاعیه مناقصه و ضوابط دستورالعمل در سامانه معاملات بورس ثبت مینماید و متقاضیان فروش برای ارائه قیمت بهتر با یکدیگر رقابت میکنند.
فرآیند انجام معاملات در حالت کلی در این بازارها به این صورت است که متقاضی خرید کالا به عنوان مناقصه گذار در گام نخست از کارگزاریهای دارای مجوز به اخذ کد بورسی اقدام میکند، سپس فرم اطلاعیه مناقصه (فرم خرید کالا) را تکمیل کرده و آن را به کارگزار ارائه مینماید. در ادامه کارگزار فرم اطلاعیه مناقصه به همراه سایر مدارک به بورس ارسال میکند و متقاضی خرید کالا نیز به تودیع تضامین نزد اتاق پایاپای جهت انتشار اطلاعیه مناقصه اقدام مینماید، در صورت تأیید بورس، اطلاعیه برگزاری مناقصه سه روز قبل از برگزاری مناقصه در وب سایت رسمی بورس کالای ایران منتشر میشود. طرف دیگر معامله یعنی عرضه کننده کالا (مناقصه گر) با اخذ کد معاملاتی از کارگزارهای دارای مجوز برای انجام معامله به روش مناقصه در بازار فیزیکی پذیرش میشود و سپس با مراجعه به مشاور پذیرش به پذیرش کالا و انتشار امید نامه اقدام میکند. در صورت پذیرش کالا از سوی بورس (هیئت پذیرش یا کمیته عرضه) امیدنامه در وبسایت رسمی بورس منتشر میشود و عرضه کنندگان به ثبت سفارش فروش اقدام میکنند. در ادامه با استفاده از مکانیزم حراج بازار فیزیکی، مناقصه بین متقاضی خرید کالا و عرضه کنندگان برگزار میشود و قرارداد معامله بین خریدار و عرضه کنندگان نهایی منعقد میشود. برای تسویه قرارداد، خریدار مکلف است طی مهلت زمانی مقرر نسبت به تسویه معامله به روشهای نقدی یا اعتباری اقدام کند. همچنین فروشنده کالا نیز مکلف است طی مهلت زمانی مقرر کالا را به خریدار آن تحویل دهد. به دلیل وجود سازوکار نظارت بر حسن اجرای معاملات از طریق اتاق پایاپای بورس، ریسک نکول طرفین معاملات به شدت کاهش مییابد. هر یک از طرفین معامله در صورت کوتاهی در ایفای تعهدات مشمول جرایم تعیین شده خواهند شد.
چه اشخاصی میتواند در بازار فیزیکی بورس کالای ایران معاملات به روش مناقصه انجام بدهند؟
فعالان بازار معاملات اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی به شرح جدول زیر است :
| فعالان بازار | مشارکت کنندگان در معاملات مناقصه اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی |
| عرضه کنندگان کالا | صنایع تولیدی بزرگ و متوسط پایین دستی نهادهای دولتی و غیردولتی پیمانکاران و تأمینکنندگان واسطهای سایر |
| خریداران کالا | صنایع بزرگ عرضهکننده مواد اولیه نهادهای دولتی و غیر دولتی سایر |
مزایای برگزاری مناقصه در بستر معاملاتی بازار فیزیکی بورس کالای ایران
| مزایا و کارکردها | توضیحات |
| تأمین نیازهای کالایی با نرخ منصفانه | برگزاری مناقصه در بستر معاملاتی بورس کالای ایران، امکان کشف نرخ رقابتی و شفاف را برای کالاها از تقابل عرضه و تقاضا با توزیع متقارن اطلاعات فراهم مینماید و نیازهای کالایی متقاضیان با نرخ شفاف و منصفانه تأمین میشود. |
| تأمین نیازهای کالایی با کیفیت مناسب | محصولاتی در بازار فیزیکی عرضه میشوند که به لحاظ کمی و کیفی استانداردهای مد نظر بورس کالای ایران را رعایت کرده باشند. از این رو، با برگزاری مناصه در بازار فیزیکی نیازهای کالایی متقاضیان با کیفیت مناسب تأمین میشود. |
| رفع انحصار در عرضه کنندگان | با افزایش تعداد عرضهکنندگان، انحصار در تعداد تأمینکنندگان کالا از بین میرود و متقاضی خرید کالا در یک بازار رقابتی با نرخ منصفانه کالای مورد نیاز خود را خریداری مینماید. |
| شفافیت بازار در اثر انتشار اطلاعات بازار | انتشار اطلاعات معاملات در بورس کالای ایران به افرایش شفافیت در فرآیند تأمین نیازهای کالایی متقاضیان کمک میکند. |
| کاهش هزینه معاملات | برگزاری مناقصه جهت انجام معامله موجب صرفه جویی در هزینه ها و تأمین کالاهای مورد نیاز با قیمت مناسب میشود به عبارتی با رویارویی عرضه کنندگان و متقاضیان در این بازار و نیز حذف واسطه های غیرضروری، هزینه های مبادلاتی را برای آنها کاهش میدهد |
| تضمین اجرای تعهدات برای طرفین معامله | بورس با اخذ تضامین تعهدآور فضای معامله را برای متقاضیان خرید کالا و عرضه کننده کالا مطمئن مینماید. |
| معافیت 10درصدی از مالیات بردرآمد | براساس ماده ( )6قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، معادل ده درصد %10 درآمد حاصل از فروش کالاها در بورسکالا با تأیید سازمان بورس و اوراق بهادار از پرداخت مالیات معاف میشوند. |
| معافیت از برگزاری تشریفات مزایده و مناقصه | بر اساس ماده 17 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در صورت عرضه و فروش کالاها در بازار فیزیکی بورس کالای ایران توسط وزارتخانه ها و دستگاه های دولتی و عمومی و دستگاه های اجرایی، نیازی به برگزاری تشریفات مزایده و مناقصه نخواهد بود. این موضوع موجب سهولت پاسخگویی مدیران به نهادهای نظارتی و بهبود در فرایند نظارت بر نهادهای دولتی و غیردولتی میشود. |
| توسعه بازار با بازاریابی از طریق شبکه کارگزاران | بیش از 80شرکت کارگزاری، شبکه بازاریابی گستردهای را برای انواع محصولات عرضه شده، فراهم کرده است. |
| تنظیم بازار | انجام معامله در بستر معاملاتی بازار فیزیکی با امکان شناسایی حجم عرضه و تقاضا و کشف نرخ منصفانه به تنظیم بازار کمک میکند. |
| تسهیل تأمین مالی | انجام معاملات در قالب قراردادهای سلف در بازر فیزیکی، موجب تأمین مالی واحدهای تولیدی میشود. |
| خروج کالاها از نظام قیمتگذاری دولتی با پذیرش در بورس کالا | بر اساس ماده 18 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، دولت موظف است کالاهای پذیرش شده در بورس کالا را از نظام قیمتگذاری خارج نماید |
جهت مشاوره و معامله در بازار بورس کالا با شماره زیر تماس حاصل فرمایید
سید کامبیز حسینی (09121755644)
